داشتن تغذیه مناسب پرنده در حفظ سلامتی او بسیار مهم و حیاتی است. غذای پرنده باید متشکل از مواد لازم و ضروری از جمله پروتئین، و ویتامین باشد. با وجود تحقیقات زیاد هنوز ارائه رژیم غذایی صحیح برای پرنده کار دشواری است. دان یکی از غذاهای رایج برای پرنده است. اما استفاده مداوم و تنها از این ماده غذایی باعث ظهور بیماریهایی از جمله کبد چرب و اختلالات پروتئین در پرنده خانگی خواهد شد. متاسفانه بسیاری از افراد به این مساله توجه نکرده و تنها از دان برای تغذیه پرنده خود استفاده میکنند. دانها تنها مقداری از مواد لازم برای بدن پرنده را تامین میکنند. دانهایی از قبیل تخم آفتابگردان، کافیشه و ... درصد چربی بالایی داشته که سلامت پرنده را به خطر میاندازد. در برخی موارد از مکمل ویتامین، مکمل معدنی، سبزی، میوه و دیگر غذاها برای تغذیه پرنده استفاده میشود که پرنده را با مشکل سو تغذیه مواجه میکند. برخی افراد برای تامین ویتامینهای مورد نیاز پرنده از ویتامینها و مکملهای محلول در آب استفاده میکنند. تا از این طریق مشکل کمبود ویتامین در پرنده برطرف شود. اما ویتامینها در این روش به سرعت تجزیه شده و خواص خود را از دست میدهند. ترکیب دان، غذاها، میوه و غلات میتواند رژیمی خوب و متعادل برای پرنده باشد. اما باید دقت کرد که این مواد با چه درصدی با یکدیگر مخلوط میشوند.
علائم سوء تغذیه در پرنده
از جمله نشانههای سوء تغذیه در پرندهها میتوان به نامرتب بودن پرها، تغییر رنگ پرها، رشد بیش از اندازه منقار یا ناخن، تغییر رفتار، عدم تحرک پرنده، ضعیف شدن سیستم ایمنی، افسردگی، کاهش تخم گذاری و عفونت اشاره کرد. به جد میتوان گفت که ۹۰ درصد از بیماری پرندهها ناشی از تغذیه نامناسب آنها است.
علائم سو تغذیه در پرندههای مختلف
عروس هلندی: فلج شدن پرنده
مرغ عشق: رشد بیش از حد منقار و ناخن
قناری: عدم آواز خواندن، فلس شدن پوست پاها
بیشتر پرندگان خانگی به خصوص طوطیها دچار بیماریهایی میشوند که ناشی از تغذیه نامناسب است. علت این امر استفاده از دان به تنهایی برای تغذیه این پرندگان خانگی است. به همین علت پرنده در مواد مغذی مانند ویتامین A و کلسیوم دچار کمبود شده و چربی بیش از حد مورد نیاز بدنشان را دریافت میکنند. بسیاری از پرندهها استفاده از دان را به دیگر مواد مغذی ترجیح داده و از مواد مغذی که برای آنها تهیه کردهاید استفاده نمیکنند. حتی برخی از میان چند نوع دان تنها دان مورد علاقهشان را میخورند. که این تعادل رژیم غذایی آنها را برهم میزند.
انواع مواد مورد استفاده در رژیم غذایی پرندهها
رژیم غذایی فرموله شده:
با گسترش بیماری سوء تغذیه در پرندهها به ویژه طوطیها بسیاری از شرکتها شروع به ساخت پلت برای پرندگان نمودند. پلتها از مواد غذایی مختلفی نظیر دانهها، سبزیجات، حبوبات و میوهها تشکیل شده که ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز پرندگان را برای آنها تامین میکند. استفاده از پلت رژیم غذایی پرندهها را متعادل ساخته است. اما پرندگانی که از دان تغذیه میشدند به این غذای فرموله شده علاقهای نشان ندادند. پلتها با وجود در برداشتن تمام مواد مغذی مورد نیاز پرنده تنوعی که پرنده برای تغذیه خود نیاز دارد را فراهم نمیکند. خوردن یک غذای یکنواخت به مرور زمان پرنده را خسته میکند. از همین رو ۵۰ الی ۶۰ درصد رژیم غذایی پرنده باید توسط پلتها تامین شود. برای طوطیها باید از مقدار مناسبی پلت و دانه در کنار هم استفاده نمود. مواد غذایی که فاسد میشوند را باید پس از چند ساعت از قفس خارج کرد تا پرنده بیمار نشود. اگر پرنده از خوردن غذایی اجتناب میکند سعی کنید آن غذا را صبح زود یا عصرها در اختیار او قرار دهید.
سبزیجات:
سبزیجات در کنار دیگر مواد غذایی برای پرنده بسیار مفید است. اما همگی به طور یکسان از مواد مغذی بهره نبردهاند. کرفس و کاهو فیبر و آب زیادی دارند اما مغذی نیستند. سبزیجاتی که برگشان به رنگ سبز یا زرد تیره است معمولا مناسب هستند. بهتر است برای ترغیب پرنده با خوردن سبزیجات از روشهای مختلفی استفاده کنید. آنها را خرد کنید، بپزید، یا به وسیله گیره به کنار قفس آویزان کنید. از جمله سبزیجات مناسب میتوان به هویج، لوبیا سبز، جعفری، بادمجان، گل کلم، فلفل سبز، قرمز و زرد شیرین،خیار، ذرت اشاره کرد. از دادن آووکادو به پرنده پرهیز کنید.
میوه:
پرندهها عاشق میوه هستند. دقت کنید که در مصرف میوه زیاده روی نکنند. میوههایی گه رنگ عمیقتری دارند مفیدتر هستند. مواظب باشید میوهها با هسته در اختیار آنها قرار داده نشوند. از جمله میوه مفید برای آنها میتوان به پاپایا، انبه، توت، آناناس، کیوی، موز، شلیل، هلو، گلابی، پرتقال، سیب، انگور، نارنگی و ... اشاره کرد. حبوباتی مانند لوبیا، عدس و نخود فرنگی نیز میتواند به عنوان مکمل در کنار رژیم غذایی انها مورد استفاده قرار گیرد.
دانههای جوانه زده:
یکی از مواد مغذی برای پرندهها دانههای جوانه زده است. دانه جوانه زده سرشار از ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان است. که معمولا بسیاری از پرندهها آنها را دوست دارند.
ویتامینها و مواد معدنی:
در صورتی که از رژیم غذایی فرموله شده در کنار میوه، دانه و سبزیجات استفاده میشود، به ویتامین و مواد معدنی اضافه نیازی نیست و تنها در صورت توصیه دامپزشک باید مورد استفاده قرار بگیرند. شکلات، آووکادوو و ریواس نباید استفاده شوند. مشخصا موادی که حاوی کافئین یا الکل هستند و برای پرندگان بسیار مضر میباشند. از غذاهایی که حاوی مقدار بالای نیترات، نیتریت، سولفیت یا مونوسدیم گلوتامات (MSG) دوری کنید. پیاز، مغز میوه ها و دانه سیب نیز برای پرنده خطرناک بوده زیرا سمی هستند.